Yazılımın Tarihi-1

Sümerlerden Yapay Zekâya Uzanan Yolculuk

Yazılım kavramını bugünkü anlamıyla düşünmek, Sümerler’in kil tabletlerini yazdığı dönemden oldukça farklı bir perspektifi gerektiriyor. Ancak dikkatlice bakıldığında, yazılımın kökenlerini ve temel mantığını insanlık tarihinin en erken dönemlerine kadar takip edebiliriz. Şimdi sizi zamanın derinliklerine götürerek Sümerler ’in katkılarına ve yazılımın zihinsel kökenlerine dair bilinmeyen hikâyeleri ortaya çıkaralım.

Sümerler ve İlk "Algoritmik Düşünce"

M.Ö. 3100'lerde Mezopotamya'da yaşayan Sümerler, dünyanın ilk yazılı dilini, çivi yazısını geliştirdiler. Peki, bu yazı yalnızca ticari kayıt tutmak için miydi? Aslında hayır. Sümerler ticaret anlaşmalarını, ürün envanterlerini ve hatta yıldız hareketlerini kaydederken belli bir mantık dizilimi izliyorlardı. Bu dizilim, bugünün algoritmalarının en ilkel formu olarak kabul edilebilir.

Sümerler’in gökyüzünü ve tarımı organize etmek için kullandıkları sistemler, modern mantıksal düşüncenin ilk tohumlarını atıyordu. Örneğin, bir tarım takvimini ele alalım: belirli bir tarihte ekim yapılır, başka bir tarihte hasat edilir. Bu, bir "if-then" (eğer-şu-olursa-o-zaman-bu-yap) yapısının erken bir formuydu.

Tarımsal Takvim ve Mantıksal Dizilim

Sümerler’in yazılarında, tarım ile ilgili bilgiler düzenli bir şekilde kaydediliyordu. Ekim zamanları, sulama Sümerleri ve hasat tarihleri gibi detaylar sistematik bir şekilde yazılıyordu. Şöyle düşünün: Belirli bir gün yaklaştığında, tarımcılara ekim yapmaları gerektiğini hatırlatan bir düzenleme kaydı mevcut. Bugünün otomasyon sistemlerinin ataları gibi işleyen bu kayıtlar, veriye dayalı bir karar verme sisteminin öncülüdür.

Yıldız Hareketleri ve Astronomik Kestirimler

Sümerler, yıldızları ve gezegenlerin hareketlerini takip ederek tarımsal faaliyetlere ve dini ritüellere yön verirlerdi. Bunu yaparken sıklıkla belirli bir mantıksal kurguya dayanıyorlardı: Belirli bir yıldız grubunun doğuşu, ekim mevsiminin başladığını haber veriyordu. Bu kayıtlar, bugünün bilimsel modellerini andıran bir "veri toplama ve analiz" düzenine sahiptir.

Veri Organizasyonunun İlk Biçimleri

Ticari faaliyetler sırasında ürünlerin alış, satış ve stok bilgileri sistematik bir şekilde kaydediliyordu. Bu, modern veri tabanı konseptinin ilk versiyonları olarak değerlendirilir. Her şey düzenli bir akış içerisinde yazılıyordu:

1. Ürünün ne olduğu (buğday, arpa, tekstil malzemesi vb.)

2. Miktarının ne kadar olduğu

3. Alış fiyatı, satış fiyatı ve tarih bilgisi

Bu bilgiler, bugün ERP sistemlerinin çekirdeğini oluşturan unsurlarla benzerlik taşır. Ticaretin karmaşıklığı arttıkça bu kayıtların mantıksal çerçevesi de gelişti.

Matematik ve Algoritma Tohumları

Sümerler, matematiksel hesaplamalarda ustalaşmışlar ve bunu yaparken bugün algoritma olarak tanımladığımız yapıları ilk kez kullanmışlardı. Örneğin, çivi yazısı belgelerinde "alan hesaplama" tekniklerine rastlanır. Bu hesaplamalar, belirli bir adım dizisi izlenerek yapılır ve her adım bir mantıksal sonuca ulaştırır.

Sümerler’in mantıksal ve algoritmik yaklaşımları, bugünün modern yazılım temellerinin ilk ipuçlarını oluşturmuştur. Onların kullandığı mantık dizilimleri, günümüzde yazılım mühendisliğinin temel ilkeleriyle benzer bir zihinsel yapıya sahiptir. Yazılımı anlamak için, tarih boyunca mantıksal düşüncenin evrimini anlamak şarttır.